Judith Benhamou-Huet: Nos anos vinte, os artistas brasileiros que querían ter unha identidade realmente brasileira, non occidental, tiñan un enfoque teórico a partir da Antropofaxia, que viña dende a colonización dos portugueses. De feito os chamados salvaxes, referíndonse aos indios americanos, vencían aos seus enemigos e logo collían o seu poder coméndoos. Isto resume a teoría da Antropofaxia.

 

E, en realidade, estou algo intrigada polo feito de que un coreano tivese adoptado tan completamente a cultura xaponesa, xa que a Corea tradicional sempre se sentira invadida e usurpada polo Xapón.

É vostede un antropófago?  

 

Lee Ufan: Penso que houbo un malentendido. A relación entre Corea e o Xapón non pode ser mirada soamente dende o punto de vista dunha relación entre dous países, senón dentro do contexto xeopolítico do noreste asiático, onde se atopan a China, Corea e o Xapón. E o que é máis, Corea é unha rexión penínsular, a China é continental e o Xapón é un arquipielago. As tendencias e conexións que se xeran entre estas tres nacións son moi intrigantes e atraen moita atención.

 

É certo que Corea, sendo peninsular, ten sido frecuentemente atacada pola China polo norte, e polo Xapón polo sur. Non obstante, non sempre foi devorada polo Xapón. Nos tempos antiguos, Corea tivo unha forte influencia sobre o Xapón. Os propios xaponeses non negan o feito de que os antigos intelectuais coreanos acudiron en masa ao Xapón e contribuiron en gran medida á fundación da historia xaponesa. Por moito tempo ao largo da historia, estes dous países mantiveron unha relación dramática e intrigante.

 

Porén, na historia recente, Corea foi colonizada fai máis ou menos 70 ou 80 anos polo Xapón e esa experiencia mantense doorosa e desagradable para os coreanos. Agora ben, se consideramos toda a súa longa historia, a relación entre ámbolos dous países, que sempre estivo baixo a influencia do equilibro de poder do noreste de Asia, pode verse dende outra perspectiva.
 

J. B-H: Entón, séntese asiático? Nin xaponés nin coreano?
 

L.U.: Nacín en Corea. Fun a Xapón con 20 anos, e a miña familia está alí. Logo, en 1971, vin a Europa. Dende entón, teño vivido como nómada seis meses de cada ano, entre Europa e os Estados Unidos. Non estou seguro de ser alguén cun gran interese na súa identidade. Iso non fai que non pense sobre o tema, en absoluto, pero non son alguén que busque definirse completamente.  

 

J. B-H: En realidade, tiven esta idea porque no seu traballo hai principios de contradición. Por exemplo, a contradición dos materiais. Contradición entre un período curto ou longo de tempo. Contradición entre temas que simbolizan o traballo da humanidade e temas que simbolizan a Terra. Entón, eu dígome a mín mesma que dende a súa filosofía, hai un principio de contradición.

 

L.U.: Contradición ou conexión, ou incluso diálogo. O meu traballo caracterízase pola creación dunha relación entre cousas , ben a través dunha contradición ou ben a través dunha conexión. Pode que isto veña do feito de ser nómada, o que significa que non vivo no meu país natal senón que deambulo por un mundo onde todo acontece como parte dunha relación onde o interior e o exterior interactúan en conflicto ou armonía. Dentro desta relación, considero ambas partes.

 

Por iso o tema da ambivalencia perségueme sempre. Se te decatas, isto quere dicir que o meu traballo saiu ben. Polo tanto, estou encantado de escoitarlle esta pregunta. Baseandonos nesta ambivalencia, sería ideal que a xente sempre mirara a ambos lados, en lugar de xulgar que un ou outro está ben ou mal. E ahí é onde entra a arte, abrindo unha porta pola cal ambos lados son visibles.

 

J. B-H: Sí, pero de feito, o que me dixen foi que este traballo de tensión, esta expresión de tensión, saiu da túa propia vida. Relacionándoo co teu movemento de Corea a Xapón.

 

L.U.: Non o nego. Pero non traballo cunha consciencia diso. Ao longo da miña vida experimentei constantemente a tensión. Dígame a min mesmo que tiven unha vida problemática cunha serie de loitas solitarias. Quizais a palabra “loita” non sexa a máis apropiada. Perseverei pola miña conta e a tensión sempre estivo ahí comigo. E o meu traballo reflexa esa tensión. Cando se deteñen fronte as miñas obras, algunhas persoas din que se quedan sen alento ou que se detiveron pola tensión que sentían. Despois dun breve momento, senten calmarse de novo. Se a miña obra anima á xente a quedarse, ou a sentir que poden tranquilizarse por un corto tempo, é probable que sexa polas súas características distinctivas.